W ramach niniejszego artykułu scharakteryzujemy instytucję depozytu sądowego w postępowaniu upadłościowym. W celu poznania, czym jest depozyt sądowy, przybliżone zostaną:
- przesłanki złożenia środków należnych wierzycielowi w ramach planu podziału funduszy masy upadłości (częściowego lub ostatecznego) do depozytu sądowego,
- skutki prawne czynności syndyka a także
- sposób wydania tych środków osobie uprawnionej do ich odbioru.
Depozyt sądowy – czym jest?
W polskim systemie prawnym instytucja depozytu sądowego występuje w prawie cywilnym oraz w prawie upadłościowym. Depozyt sądowy w postępowaniu upadłościowym służy umożliwieniu syndykowi wykonania planu podziału w przypadku bierności wierzyciela prawomocnie umieszczonego na liście wierzytelności. W praktyce jest nim rachunek bankowy (depozytowy) sądu rejonowego, w którym toczy się postępowanie upadłościowe, bowiem z dniem ogłoszenia upadłości wszelkie zobowiązania niemajątkowe przekształcane są na zobowiązania majątkowe. Wykonanie planu podziału może zatem nastąpić wyłącznie w pieniądzu.
Przede wszystkim wierzyciel biorący udział w postępowaniu upadłościowym (poprzez zgłoszenie wierzytelności bądź z urzędu) musi wskazać rachunek bankowego właściwy do wypłaty sumy wierzytelności. Mając na uwadze fakt czasochłonności niektórych postępowań upadłościowych, w praktyce dochodzi do zdarzeń, które uniemożliwiają wykonanie planu podziału przez syndyka.
W przypadku osób fizycznych są to:
- zmiana rachunku,
- zmiana adresu zamieszkania wraz z zaniechaniem ich aktualizacji w postępowaniu, a także
- śmierć wierzyciela i nieujawnienie się jego spadkobierców.
W przypadku podmiotów gospodarczych są to:
- zaniechania przy aktualizacji rachunku bankowego
- likwidacja oraz
- cesjami wierzytelności i nieujawnieniem się następców prawnych (przy odmowie odbioru świadczenia przez cedenta).
Złożenie środków do depozytu sądowego
Syndyk zarządzający majątkiem upadłego po likwidacji masy upadłości (sprzedaży majątku) przystępuje do wykonania planu podziału na rzecz wierzycieli. Plan podziału może mieć charakter częściowy (przed końcową likwidacją masy) bądź ostateczny. Wykonanie planu podziału polega na przelewie środków stanowiących część sumy wierzytelności uznanej na liście wierzytelności na rachunek bankowy wskazany przez wierzyciela, bądź przekazanie tych środków przekazem pocztowym na adres wierzyciela. Oczywiście błędnie wskazany rachunek lub jego zamknięcie a także wskazanie nieprawidłowego adresu uniemożliwia syndykowi wykonanie planu podziału.
W dalszej kolejności wierzyciel otrzymuje informację o konieczności odbioru sumy wierzytelności lub wskazania aktualnego, prawidłowego rachunku. Co więcej, brak reakcji wierzyciela, a tym samym niemożność dokonania przelewu, przekazu pocztowego jak również brak osobistego odbioru środków w terminie miesiąca od otrzymania zawiadomienia stanowi przesłankę złożenia sumy wierzytelności do depozytu sądowego.
O wniosku syndyka rozstrzyga postanowieniem sędzia-komisarz, który jest ustanowiony w postępowaniu upadłościowym. Postanowienie o zezwoleniu syndykowi na złożenie środków do depozytu sądowego wywiesza się na tablicy ogłoszeń danego sądu, na wskazany przez sędziego okres.
Skutki prawne
Syndyk po wykonaniu częściowego lub ostatecznego planu podziału funduszy masy upadłości musi złożyć sędziemu-komisarzowi dowody wykonania planu. Podstawowym skutkiem realizacji postanowienia sędziego-komisarza zezwalającego na złożenie sumy wierzytelności do depozytu sądowego jest udowodnienie wykonania planu podziału. W rezultacie ma to szczególnie istotne znaczenie w przypadku ostatecznego planu podziału, ponieważ jego całościowe wykonanie umożliwia zakończenie postępowania upadłościowego.
Wydanie kwot z depozytu sądowego
Z wnioskiem o wydanie złożonej przez syndyka sumy wierzytelności z depozytu sądowego występuje wierzyciel lub jego następca prawny. Badaniu podlega jedynie formalna prawidłowość złożonego wniosku, bez konieczności rozstrzygania przyczyn złożenia kwoty do depozytu.
Ponadto, w przypadku następcy prawnego (np. spadkobiercy) przejście uprawnienia powinno być stwierdzone dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisami notarialnie poświadczonymi. Przykładowo następca prawny pozostający spadkobiercą zmarłego wierzyciela do wniosku o wydanie kwoty z depozytu sądowego załącza się notarialny akt poświadczenia dziedziczenia bądź postanowienie sądu o stwierdzenie nabycia spadku. Akt notarialny oraz orzeczenie sądu są dokumentami urzędowymi, co w konsekwencji spełnia przesłankę wydania kwoty depozytu.
Wniosek kieruje się do sędziego-komisarza, który nadzoruje postępowanie upadłościowe. Z kolei po prawomocnym zakończeniu lub umorzeniu postępowania kieruje się go do sądu upadłościowego (sądu, w którym prowadzono postępowanie). Rozpoznanie wniosku o wydanie kwoty z depozytu sądowego jest czynnością odpłatną. Opłata sądowa od wniosku wynosi 100 zł.
Na odbiór sumy wierzytelności złożonej przez syndyka do depozytu wierzyciel lub jego następca prawny mają 3 lata. Co szczególnie ważne, termin ten liczy się od dnia prawomocnego zakończenia lub umorzenia postępowania upadłościowego. Nie jest on liczony od wydania postanowienia o depozycie co należy ocenić korzystnie z perspektywy wnioskodawcy.
Wypada podkreślić, że wiedza dotycząca zdarzenia prawnego w postaci zakończenia lub umorzenia danego postępowania upadłościowego jest powszechnie dostępna. O wydaniu postanowienia zezwalającego na złożenie kwot do depozytu informuje się poprzez ogłoszenie w budynku sądu. Po upływie terminu, środki znajdujące się w depozycie przechodzą na rzecz Skarbu Państwa.
Kancelaria Radców Prawnych Pawłuszyński Piątkowski Wolski Zelent z siedzibą w Gdańsku świadczy pomoc prawną z szeroko rozumianego prawa restrukturyzacyjnego i upadłościowego.
W naszym zespole znajdują się Radcy Prawni z dużym doświadczeniem w obsłudze prawnej podmiotów niewypłacalnych lub zagrożonych niewypłacalnością.
Doradzamy kompleksowo osobom fizycznym oraz zapewniamy obsługę prawną podmiotom w upadłości.
Zapraszamy do kontaktu.
Zastrzegamy, że niniejsza informacja nie stanowi porady prawnej. Ma ona charakter informacyjny i nie może zastąpić indywidualnej porady prawnej.